Samenstelling van het bestuur

Naast het minimaal aantal bestuurders, houd je bij de samenstelling van het bestuur ook rekening met verschillende typen bestuurders. Dit hangt bijvoorbeeld af van de fase waarin het bestuur verkeert en de portefeuilles die het bestuur heeft.

Verschillende typen bestuurders bij oprichtingsfase en ‘rustig vaarwater fase’.

Typen bestuurders. Bij het samenstellen van je bestuur kun je een onderscheid maken tussen de oprichtingsfase en de fase waarin de organisatie in rustig vaarwater is gekomen. Bij beide fasen horen verschillende typen bestuurders.

In de oprichtingsfase gaat het om pionieren, bouwen, ontwikkelen en wellicht alles voor het eerst uitvinden. In de ideale situatie beschik je daar ook over. De praktijk is vaak anders. We zien vaak dat de bestuurders die de stichting hebben opgericht, de pioniers, vaak nog een of meerdere termijnen blijven. Daar is niets mis mee. Alleen om frustraties en irritaties te voorkomen is het goed om een wisseling van de wacht bespreekbaar te maken. Duidelijkheid boven alles.

In de fase van ‘rustig vaarwater’ bestaat de stichting of vereniging al enige tijd. De stichting of vereniging heeft structuur en het bestuur is gesetteld. Nu is het zaak dat het bestuur overgaat tot beheren en besturen. In deze fase komt meer aandacht voor de invulling van bestuurs-portefeuilles en professionalisering. Met professionalisering bedoelen we dat je nu op een punt bent gekomen dat op de diverse portefeuilles je ook deskundige inbreng wilt hebben. Je wilt graag als penningmeester toch iemand die verstand heeft van financiën, voor communicatie/PR iemand die daar kennis en ervaring mee heeft en als secretaris een persoon met een goede pen en ga zo maar door.

Verschillende typen bestuurders per portefeuille

Onder de bestuurders verdeel je verschillende portefeuilles. De samenstelling van het bestuur hangt daardoor af van de portefeuilles die je wilt invullen. De basis of harde kern binnen het bestuur zijn toch wel de voorzitter, penningmeester en secretaris. Dit zijn de functies die je in ieder geval binnen je bestuur vervult wilt hebben. Andere portefeuilles kunnen zijn: Communicatie, Sponsoring, Evenementen, Vicevoorzitter, Opleidingen, enz. Het staat je overigens vrij om je bestuur zelf zo groot mogelijk maken als je wilt en die titels aan functies te geven die je passend vindt.

N.B. je mag als bestuurder ook dubbelfuncties hebben, zoals de dubbelfunctie van penningmeester-secretaris die vaak voorkomt. Een vicevoorzitter is ook handig voor het geval de voorzitter belet of ontstent is. Over belet en ontstentenis kun je verder lezen in paragraaf WBTR.

Minimumeisen aan toekomstige bestuurders

In principe kan iedereen bestuurslid worden. Uiteraard dien je als bestuurslid tijd en motivatie te hebben plus enige kennis en/of ervaring van het besturen van een rechtspersoon. Ook een minderjarige mag deel uitmaken van het bestuur. Het stellen van minimumeisen aan toekomstige bestuurders kan bijdragen aan het krijgen van een ideale bestuurssamenstelling. De manier waarop je het bestuur wilt samenstellen, hangt af van je doelstelling en op welke wijze je de organisatie daar op wilt structuren en organiseren.

Het is bijvoorbeeld logisch dat bij een beroepsvereniging de leden van het bestuur ook allemaal dat beroep uitoefenen. Wat niet wegneemt dat je één, twee of zelfs meer zetels openstelt voor buitenstaanders of bepaalde vakmensen die niets met het beroep te maken hebben. Hun input kan namelijk wel noodzakelijk zijn.

Bij minimumeisen kun je denken aan karaktereigenschappen (wie is het en wat is zijn/haar/hun achtergrond) en de competenties die de aspirant-bestuurder met zich mee moet brengen. Denk bijvoorbeeld aan de volgende eisen:

• Leeftijdgrens (18+ is normaal maar zoals geschreven; een minderjarige mag ook)
• Een goede naam en goede referenties
• Heeft geen strafblad
• Heeft geen schulden
• Staat niet onder bewind
• Beschikt over de kennis en kunde die nodig zijn
• Kan goed samenwerken en vult de nadere bestuursleden goed aan
• Kan goed met kritiek omgaan en verwerken
• Is loyaal aan de genomen besluiten en werkt mee aan de uitvoering
• Kan verantwoording afleggen en durft dat ook
• Beschikt over zelfreflectie
• Stelt het belang van de organisatie boven zijn eigen belang
• Heeft tijd, energie en motivatie om er wat van te maken
• Beschikt over humor
• Indien relevant: beschikt of verkrijgt zonder problemen een VOG
• Is integer

Diversiteit in het bestuur

Bij het inrichten van het bestuur gaat het niet alleen om de kwantiteit en de kwaliteit maar denk ook aan een begrip als diversiteit. In principe wil je als bestuur een afspiegeling zijn van de omgeving en achterban. Diversiteit is uiteraard meer dan man/vrouw/queer maar kan ook jong/oud, autochtoon/allochtoon, hoog/laagopgeleid, enz. zijn.

Bestaat de ideale bestuurder?

Let op, de ideale bestuurder of het ideale bestuur is een mooi streven maar vaak ben je al blij als je iemand hebt die gemotiveerd is en tijd heeft. Dat wil ook weer niet zeggen dat je snel van je wensenlijstje af hoeft te wijken. Wat kan helpen is tijd en moeite stoppen in de werving. Een goede kandidaat vinden is namelijk soms echt jagen. En wat kan helpen is open te staan voor lossere vormen van besturen. Staan jullie er bijvoorbeeld voor open dat iemand een half jaar bestuurder wordt? Je hebt dan als organisatie wel iemand aan boord die veel kan betekenen.

Kortom, bij de samenstelling van het bestuur neem je mee in welke fase het bestuur zit. Is dat de oprichtingsfase of de rustig vaarwater fase? Ook neem je mee welke bestuursportefeuilles je wilt  laten vervullen. Om tot een ideale bestuurssamenstelling te komen helpt het om minimumeisen te stellen. Tot slot wijzen we erop dat een divers bestuur belangrijk is. Als bestuur wil je jouw achterban goed vertegenwoordigen.